carskы dwery (царскы двери)

wrota królewskie w cerkwi᾿: to za carskыma dṷercmy, za prestoṷom toto trea bыṷo sperekrajuṷaty PM15

Carskie wrota zwane również bramą królewską, świętą bramą, albo świętymi wrotami to główne drzwi cerkiewnego ikonostasu, będącego przegrodą pomiędzy częścią boską i ludzką. Innymi słowy oddziela sacrum od profanum – świat ducha od świata realnego. Stąd też carskie wrota są bramą łączącą te dwa byty i są drogą do zbawienia.

Nazwa carskie wrota odnosi się do Chrystusa Króla (Cara), stąd też przez nie może przechodzić tylko i wyłącznie kapłan sprawujący liturgię i dawniej car, ale jedynie w dniu koronacji.

Na ażurowych carskich wrotach znajdują się nieduże medaliony ikon – dwie przedstawiają sceny Zwiastowania, pozostałe cztery ewangelistów: Mateusza, Marka, Łukasza i Jana. Po obu stronach carskich wrót znajdują się boczne przejścia tzw. Wrota diakońskie. W niektórych cerkwiach spotyka się tylko jedne, co wiąże się zapewne z brakiem przestrzeni.