Magura (Маґура)

῾nazwa szczytu Magura᾿: h mojij rodyni tetyn otec piszły na Maguru po dereṷo tam z druhыm, y prywezły jich spoṷrotom, bo jusz chołera zimaṷa ich na dorozi ï hmer, jusz neżыṷoho prywezły PM15;

Magura Małastowska

Pasmo Magury Małastowskiej ciągnie się od doliny Ropy na zachodzie, a na wschodzie łagodnie obniża się, przez przełęcz Małastowską, w kierunku doliny Banicy. Najwyższym szczytem mocno zalesionego pasma jest Magura Małastowska (813 m npm), na którą można między innymi dojść od wsi Nowica, rozciągającej się wzdłuż drogi biegnącej od przełęczy Magurskiej do wsi Bielanka. Tras turystycznych prowadzących na Magurę Małastowską jest kilka, a od północy można na nią wjechać wyciągiem krzesełkowym zlokalizowanym przy trasie narciarskiej Ski Magura.

Magura Małastowska jest wspaniałym miejscem kilkugodzinnych spacerów, stąd też wyznaczono w tym terenie turystyczną trasę dziecięcą – Park Rekreacji Rodzinnej na Magurze Małastowskiej.

Dogodnym miejscem rozpoczęcia spaceru jest parking na Przełęczy Magury Małastowskiej, przy drodze wojewódzkiej nr 977 łączącej Gorlice z Konieczną i dalej ze Słowacją. Znajduje się on niedaleko cmentarza wojennego z I wojny światowej nr 60. Jest to jeden z najbardziej rozpoznawalnych cmentarzy wojennych. Zaprojektowany został przez słowackiego architekta Dušana Jurkoviča. Pochowano na nim 174 żołnierzy austro-węgierskich.

Z parkingu kierujemy się asfaltową drogą w kierunku wsi Nowica. Po ok. 5-10 minutach (300 m) odbijamy w prawo na szlak niebieski. Znajdujący się przy drodze drewniany kierunkowskaz informuje, że za 15 min. dojdziemy nim do schroniska PTTK im. S. Gabryela (740 m n.p.m.).

Szlak wiedzie przez piękny mieszany las bukowo-jodłowy. Występują tu także drzewostany sosnowe oraz świerkowe i modrzewiowe sztucznie nasadzane w latach powojennych. U podnóża Magury Małastowskiej od zachodniej strony, znajduje się najdalej wysunięte na wschód stanowisko rzadkiej rośliny – turzycy pchlej.

Po 15 min. dochodzimy do pierwszego, a jednocześnie najwyżej położonego górskiego schroniska w tej części Beskidu Niskiego. Kiedyś tętniący życiem drewniany, pokryty gontem budynek, obecnie nie przyjmuje turystów. Od 2018 roku prowadzona jest rozbudowa obiektu. Obok schroniska przechodzą 2 szlaki: zielony (ze Stróż, przez Szymbark, Smerekowiec do Wysowej-Zdroju, a następnie wzdłuż granicy ze Słowacją przez Lackową do Krynicy-Zdroju) oraz niebieski (z Szalowej, przez Gorlice do Bartnego). Swój początek ma tutaj szlak żółty, prowadzący przez Oderne do Uścia Gorlickiego na Suchą Homolę (jest to również szlak rowerowy).

Mamy do wyboru podążać dalej szlakiem niebieskim lub odbić lekko na lewo wchodząc na bitą drogę, która po 5-10 min. i tak łączy się z pozostałymi szlakami. Po 15 min. spaceru dochodzimy do Parku Rekreacji Rodzinnej na Magurze Małastowskiej. Do dyspozycji turystów jest wiata biwakowa, platforma widokowa, elementy małej architektury (ławostoły oraz kosze na śmieci). 

W pobliżu placu zabaw znajduje się górna stacja wyciągu krzesełkowego, od której zaczyna się nartostrada. Co więcej, swój początek i koniec ma w tym miejscu trasa narciarstwa biegowego „Jagoda”, licząca 2,5 km.

Chętni mogą podejść jeszcze w górę, aby zdobyć szczyt Magury Małastowskiej (813 m n.p.m.) podążając ścieżką zdrowia i skorzystać po drodze z wolnostojących urządzeń rekreacyjnych.

Wracać można tą samą drogą albo też ze szczytu Magury skierować się na południe i zejść czarno-białym szlakiem cmentarnym – śladami cmentarzy z I Wojny Światowej. Pierwszy z nich to cmentarz nr 58 – Przysłup, zlokalizowany pod szczytem Magury Małastowskiej, zaprojektowany przez Dušana Jurkoviča. Na cmentarzu pochowano w 10 mogiłach zbiorowych i 28 grobach pojedynczych 64 żołnierzy austro-węgierskich oraz 72 rosyjskich. Sylweta kamiennego cmentarza jest dobrze widoczna ze ścieżki. Idąc ścieżką w  dół, w kierunku drogi do Nowicy, po lewej stronie mijamy cmentarz nr 59 – Przysłup – zaprojektowany został również przez Dušana Jurkoviča. Jest to miejsce pochówku 60 żołnierzy armii austro-węgierskiej i 20 rosyjskiej poległych w 1915.