῾żarna᾿: to teper neje nygden młyncia, nychto ne ma, daṷno chыża w chыżu młynci bыły, ne bыṷo bez młyncia PM15; h nas tiż bыṷ młynec i nycz ne ostaṷo po nim, łem iszczy kamin SF36
- jamka 1.(starsze)῾żołądek᾿: na try palci od jamkы desy probywaṷ SF36; 2.῾dołek, wgłębienie᾿: takы jamkы sia robyṷo w seredyni w tałeryku, daṷa-s tam masṷa abo daṷa-s soṷonynы natopłenoj SF36; 3.῾otwór w górnym kamieniu w żarnach (w który wsypuje się zboże)᾿: jamka to bыṷa tota, szto zerno bыṷo, potim sia metaṷo po żminci, obertaṷo sia, tam bыṷa taka dziura na seredyni; jednom rukom sia metaṷo zerno do toj jamkы PM15
- kamin 1.῾kamień᾿: no w kameny bыṷa tota dziura tak specjalni zrobłena, taki l´och żebы tam kompery sypaty bes tot loch JCz22; pid uhṷa to takы wełycz kameni dawały; wiczku-m trymaṷa y buch do końa kameniom, a kin tak sia bojaṷ PM15; 2.῾kamień w żarnach᾿:h nas tiż bыṷ młynec i nycz ne ostaṷo po nim, łem iszczy kamin. Dwa bыły, jeden na spodi, na spodi jeden, na ṷercha druhi, na spodi bыṷ bez jamkы SF36
- kaminnыj, kaminnianыj ῾z kamienia, kamienny᾿:tam, de nasz dim to kamin:yk sia nazyṷat, bo zeml´a kamin:a; bыły kamin:ы horci, kamin:ыj hornec, no trymały tam masṷo, sыr, moṷoko to bыṷo fajne take PM15; horci bыły hłynianы y kaminian:ы SF36
- młyncziłka ᾿drążek do obracania kamieniem w żarnach᾿: młyncziṷka, to bыṷa taka pałyczka, szto sia chkṷadaṷo do dziurky w kameny h młyncy, znasz PM15
- młynkuwaty ῾oczyszczać ziarno z plew᾿: jak sia teper młynkuje zerno, yde na rurы, dobre yde do peredu a k´epsk´e yde na totы biczni onˈy, bes syta jusz perechodyt JCz22, dk zmłynkuwaty
- młynok ῾młynek, wialnia᾿: młynok, szto sia zerno młynkuje. Tu sia za korbu obertaṷo, no ï tu łetiṷo zerno czыste tu, ałe totы rurы de sut, tu bыły sytka, tu poṷoṷa tady łetiṷa o, a tu sia do toho kosza sia sypaṷo zerno tak´e o SF36; poślidne zerno, to bыṷo jak jusz młynkы bыły JCz22
- mołoty ῾mleć᾿: toṷdy moṷoły w młyncy na chlib, na ryzanku, na opl´ackы SF36, dk zmołoty
- muka 1.῾męka᾿: szыtko ṷыczytaṷ jakы win mukы perenius bes tamtoho, jak ho muczyṷ PM15; 2.῾mąka᾿: potim sia zahustyṷo (roszczynu) pszenycznom mukom albo żыtnom, to daṷno rużnii bыṷo MŁ39, zob. żuber, pytluwanыj
- werchnij kamin ῾górny kamień w żarnach᾿: werchnij kamin z ṷercha w młyncy jest, maṷ dziurku szto sia zakṷadaṷo taku pałyczku, młyncziṷku JCz22
- żuber, żubriwka ῾rodzaj zmielonej mąki jęczmiennej᾿: jarec dawały na żuber moṷoty, szto ne bыṷo jusz potim toho wiścia, bo sia otżubruṷaṷo ï taka kraz muka bыṷa; na żubriṷku to muku sia tak mełe PM15
- żubriwka zob. żuber
Żarna składały się z kamiennej płyty, na której, wykorzystując drugi kamień, rozcierano zboże na mąkę. Najbardziej znane są żarna rotacyjne, używane w południowo-wschodniej Polsce. Są to dwa kręgi, z których górny, obrotowy zwany jest biegunem, zaś kamień spodni to tzw. leżak.
Żarna wytwarzano między innymi we wsiach leżących w paśmie Magury Wątkowskiej: Folusz, Bartne, Przegonina, Bodaki, Wapienne. Były to zagłębia kamieniarskie. Wyrabiano tu różne wyroby, od osełek do kos, brusy do ostrzenia siekier, kamienie do żaren, po kamienie młyńskie.
Z kamieniarstwa zasłynęli w szczególności mieszkańcy Bartnego, o których mówiono, że „każdy tutejszy Łemko jest kamieniarzem”. Wzmianki o tym rzemiośle pojawiają się w XVII w., a na przełomie XIX i XX w. Bartne stało się największym ośrodkiem kamieniarskim na Łemkowszczyźnie.
Z mąki przygotowanej na żarnach pieczono chleb. Był on najczęściej jęczmienny, na zakwasie, z dodatkiem ziemniaków. Wypiekano również cienkie placki owsiane.
