muzykы (музикы)

῾zabawa᾿: treba chodyty na muzykы y sia nafczyt huľaty, a na dyskotekach ne nafczyt sia bo tam łem skaczut PM15

  • basы ῾kontrabas᾿
  • hudakы ῾muzykanci᾿                                
  • hulaty ῾tańczyć᾿: kołysy barz hardi huľały, a teper skaczut PM15
  • huszli ῾skrzypce᾿:tota moṷodiż huľaṷa, a vin na huszľach hraṷ PM15
  • muzyka ῾muzyka᾿: bыły muzykante krasota, yszły po starostu y po swaszku z muzykom SF36
  • muzykant ῾muzykant, grajek᾿
  • tancuwaty ῾tańczyć᾿:persze na organkach hrały y tancuwały, ïnaczy bыṷo jak teper ED24
  • tanec ῾taniec᾿:rużnы tanci sut, y szto try krokы ï szto sztыry, y takы dookruhṷa, ałe chybal᾿ jem zabыṷa jusz PM15
  • tanecznycia ῾kobieta, która dobrze tańczy᾿: tanecznycia to tota kotra dobry huľat SF36; ta taka srednia bыṷa z mene tanecznycia PM15
  • tanecznyk ῾mężczyzna, który dobrze tańczy᾿: baba musyt znaty huľaty, bo sia ne zdast s tanecznykom ED24
  • pryśpiwka ῾przyśpiewka᾿: to bыły takы pryśpiwkы, preciż drużbowe druszkam pryśpiṷuwały, totы tыm „a naszy drużeńkы obi molodeńkы w sinioch za dwerjamy pojiły z budenkы” SF36
  • pryśpiwuwaty ῾przyśpiewywać᾿, cyt. pryśpiwka

Muzyka łemkowska tworzyła się na pograniczu kultur wschodu
i zachodu więc i tutaj obserwujemy bogactwo rytmów i brzmień, charakterystycznych w szczególności dla południowych sąsiadów: Słowaków, Węgrów, Bułgarów, Rumunów.

Pierwotnie w Beskidzie Niskim powszechny był śpiew jednym głosem, dopiero z czasem, być może pod wpływem wielogłosowości wschodniej lub pod wpływem poszukiwań nowych środków wyrazu artystycznego, rozpowszechnił się śpiew wielogłosowy. Nie tylko w muzyce cerkiewnej, ale i ludowej, będącej pod znacznym wpływem muzyki sakralnej.

Typową kapelę łemkowską tworzyły skrzypce i basy. Z czasem, przez żywy kontakt z muzyką cygańską, pojawiły się skrzypce sekundujące, a pod wpływem węgierskich muzyków – cymbały.

Współcześnie muzykujące grupy łemkowskie, jak znana i ceniona Serencza, wykorzystują taką różnorodność instrumentów, że trudno byłoby je zakwalifikować do tradycyjnej kapeli ludowej.

Pośród najsławniejszych kompozytorów pochodzenia łemkowskiego jest światowej sławy Dymitr Bortniański, urodzony na Ukrainie, gdzie komponowali: Michał Werbycki, twórca ukraińskiego hymnu narodowego Szcze ne wmerła Ukrajina czy Iwan Majczyk, autor wielu opracowań łemkowskich pieśni na chór.

Z Łemkowszczyzny pochodził również Jarosław Polański, kompozytor, dyrygent ukraińskiego chóru męskiego „Żurawli”. Z pewnością nie można nie uznać wartości dorobku artystycznego Jarosława Trochanowskiego, świetnego skrzypka, kompozytora i dyrygenta, twórcę znakomitego zespołu Łemkowyna z Bielanki, skąd pochodzi znany etnograf Paweł Stefanowski, który wraz z Jarosławem Polańskim opracował i wydał zbiór 19 pieśni łemkowskich. Był to jeden z pierwszych zbiorów muzycznych wydanych w powojennej Polsce. Od tamtej pory pojawiło się mnóstwo śpiewników w różnych opracowaniach, co może świadczyć o ogromnej popularności pieśni łemkowskich, tak chętnie śpiewanych, zarówno przez studentów Rajdów Beskidzkich, jak też nowopowstałe formacje muzyczne.

Pieśni łemkowskie zachwycają nie tylko przyjemnym brzmieniem melodii, ale także wyraźnym i zrozumiałym przekazem słownym. Zadziwia wysublimowana poezja, pełna nastrojowości i magii, stworzona przez wiejski szczery lud. Ile życiowej mądrości, umiejętności obserwacji przyrody czy wręcz filozoficznego podejścia do odwiecznych ustanowionych praw zawarto w prostych utworach. Poruszana tematyka pieśni nie stroni od codzienności i opowiada o zwykłych uczuciach, o miłości między ludźmi, o umiłowaniu Ojczyzny i tęsknocie do niej, o modlitwie do Boga.

O rozwoju muzyki łemkowskiej świadczy fakt, że coraz częściej wykonawcy sięgają do współczesnej poezji. Ten rodzaj twórczości scenicznej dopiero zaczyna rozkwitać, ale już dziś można wysoko ocenić jego wartość. Niestety, nie istnieje już formalnie wspaniały chór Łemkowyna z Bielanki, ale działają prężnie: Zoria, pod kierunkiem dyrygent Anny Dubec-Dyląg w Uściu Gorlickim, młodzieżowy Ruczaj w Sękowej, z utalentowanym instruktorem Mirosławem Bogoniem, dziecięco-młodzieżowy Lemkiwski perstenyk z Gładyszowa, pod kierownictwem Wiktorii Hojsak. W Gorlicach natomiast ma swą siedzibę ansambl Burjan i Teroczka.