῾święto, odpust᾿: h Biľanci fse praznyk na Pokroṷy je SF36
- Druha Matka Biża ῾święto Narodzenia Najświętszej Marii Panny (21 września)᾿: na druhu Matku Biżu to h Wosy jest kiermesz jest, bo na perszu jest h Noṷycy a h nas na tretiu PM15
- Jordan (nowsze) zob. Wodokszczy
- Pascha zob. Wełykden
- Persza Matka Biża ῾święto Zaśnięcia (Wniebowzięcia) Marii Panny (28 sierpnia)᾿: na [perszu] Matku Biżu budeme maty nowy choruhṷy, to na Uspeń:a bude w serpny SF36, zob. Druha Matka Biża
- pośwaczaty, pośwaszczaty ῾święcić᾿: tam pośṷaczały ṷodu, deinden ne pośṷaczały łem w tamtim miscy wse bыṷa pośṷaczynia toj ṷody, no i ot:amal już ot toj studeŋkы yszṷo sia do cerkṷy ED24, cyt. zob. hrad
- pośwaczenыj, pośwaszczenыj῾poświęcony᾿: ksiondz chodyṷ ï kropyṷ śwaczenom ṷodom, a potim toto pośwaczene brały domiṷ SF36, cyt. zob. hrad
- pośwaszczaty zob. pośwaczaty
- pośwaszczenыj zob. pośwaczenыj
- pośwatyty (sia) ῾poświęcić (się)᾿: ksionc sia tak pośṷatyṷ na to że, no treba bыṷo ciṷe seṷo obыjty naokoṷo procesyjni, koruhṷы nesty, het het popid lisy ED24
- Rizdwianы Śwata, Rizdwo ῾Święta Bożego Narodzenia᾿: na Rïzdwjanы śṷata, na Ristṷo to ne chodyły po chыżach, łem potim chodyły po śpiṷaniu SF36, zob. połaznyk
- Rizdwo zob. Rizdwianы śwata
- Rusala ῾Zielone Świątki᾿: na Rusaľa pastuchы jasznycu smażyły ED24
- służba, sużba῾służba᾿: mij chṷop chodyṷ do Wosy na sṷużbu, sużыty chodyṷ do Gaľa PM15
- SłużbaBoża, sużba ῾liturgia, msza᾿: to w Poľakoch yncza sṷużba, bo h Rusnakoch sia furt śpiwat a w Poľakoch organy hrajut PM15; ja znam koły wы dajete na sużbы, koły sia za mnom sużba prawyt, tak radyṷ SF36
- śwatyty ῾święcić᾿:na Wełygden śwatiat śṷaczenynu MŁ39; bo preciż daṷno jak sia koroṷy
- ṷyhaniaṷo na połe ta toto ziľa śṷaczene, kadyṷo sia nym toty koroṷy SF36
- śwatыj ῾święty᾿: jak ty pidesz do cerkṷy, to tы ne budesz tam wydiṷa śṷatych w cerkṷy SF36; no daṷno desy jakosy jakysy bidы chodyły, hneskы już może wece ľude śṷaty, może barże sia moľat, ja znam… ED24
- Śwatыj weczer zob. Wełyja
- Tretia Matka Biża ῾święto Pokrowy Najświętszej Marii Panny (14 października)᾿
- Uspennia zob.Persza Matka Biża
- utrnia ῾jutrznia᾿: to rano w cerkṷy, persze to ho śṷata rano zaṷczasu prawyły, to duże czыtania na utrni jest, bыṷ żak to fse śpiwaṷ PM15
- Wełyja, Śwatыj weczer,Śwatweczer ῾Wigilia᾿: śṷata jak prychodyły, o ta jak teper w zymi Wełyja, no to sia schodyły to pismy śpiṷały MŁ39
- Wełykden, Woskresenyje, Pascha ῾Wilkanoc᾿: na Wełygden me jajcia katul᾿ały na poły ED24; Pascha, Wełygden to jen:o ï to same RF55
- Wodokszczy (starsze), Jordan (nowsze) ῾Jordan (święto Chrztu Pańskiego)᾿: na Wodokszczy wse me chodyły na ryku śṷatyty, a to teper Jordan radjat na toto PM15
- Zdwyha ῾święto Podniesienie Krzyża Pańskiego (27 września)᾿: to toṷdy karpeli wyryṷały, bo Zdṷyha bыṷo MŁ39
Obrzędy i obyczaje w dużym stopniu wynikają z duchowości religijnej, przez co stanowiąznaczący element kultury duchowej ludzi, ich wierzeń, zwyczajów. Łemkowie należą do wyznawców tradycji wschodniej religii prawosławnej, bądź greckokatolickiej. Obowiązującym kalendarzem jest kalendarz juliański, który w stosunku do kalendarza gregoriańskiego „spóźnia” się 13 dni. Święta Wielkanocne obchodzone są tak jak w kościele rzymskich katolików, w pierwszą niedzielę po pełni wiosennej, z zachowaniem jeszcze jednego warunku: po święcie paschy żydowskiej. Dlatego różnice w obchodach tych świąt nie mają zwykłego przesunięcia dwóch tygodni. Występują znaczne odmienności, np. jak to miało miejsce w roku 2010, kiedy to Wełykden czyli Wielkanoc obchodzono w tym samym czasie, co w kościele rzymskokatolickim.
Na przestrzeni wieków kalendarz łemkowski wyznaczały święta i obrzędy roku liturgicznego, co zapewne wpłynęło na wytworzenie się takiej, a nie innej bogobojności ludu karpackiego. Przepełnienie kultury symbolami i znakami nauczyło Łemków pokory, a także przyjmowania ze spokojem „dopustów bożych”. Analizując doroczne obrzędy, stanowiące jednocześnie dziedzictwo kultury niematerialnej, widać bogactwo wypracowanych form obchodzenia świąt liturgicznych, związanych chociażby z Bożym Narodzeniem czy Wielkanocą, nasycenia ich dodatkowymi zwyczajami powiązanymi z przyrodą, ziemią, duchami przodków.
Rok liturgiczny kościoła wschodniego obejmuje 12 głównych świąt, na który składają się święta stałe oraz ruchome. Taki porządek ma każdego roku przypominać o boskim planie zbawienia. Odniesienia do nich pojawiają się na Ikonostasie, gdzie znajduje się rząd ikon zwany rzędem praznykiw. Otwiera go ikona Narodzenia Najświętszej Marii Panny, bowiem tego dnia czyli 21 września, wg kalendarza juliańskiego, rozpoczyna się rok liturgiczny w kościele wschodnim.
Kolejność świąt umieszczonych na ikonostasie, z podaniem daty świętowania wg starego stylu (kalendarza juliańskiego) oraz nowego stylu (kalendarza gregoriańskiego) to:
- Narodzenie Przenajświętszej Bogurodzicy (21/8 września)
- Podwyższenie Krzyża Pańskiego (27/14 września)
- Wprowadzenie Przenajświętszej Bogurodzicy do Świątyni (4 grudnia/21 listopada)
- Narodzenie Chrystusa (7 stycznia/25 grudnia)
- Chrzest Pański (19/6 stycznia)
- Spotkanie Pańskie (15/2 lutego)
- Zwiastowanie Przenajświętszej Bogurodzicy (7 kwietnia/25 marca)
- Wjazd Chrystusa do Jerozolimy (Niedziela Palmowa) (ostatnia niedziela przed rozpoczęciem Wielkiego Tygodnia)
- Wniebowstąpienie Pańskie (40. dzień po Zmartwychwstaniu Pańskim)
- Zesłanie Ducha Świętego na Apostołów (Pięćdziesiątnica) (50 dzień po Zmartwychwstaniu Pańskim)
- Przemienienie Pańskie (19/6 sierpnia)
- Zaśnięcie Przenajświętszej Bogurodzicy (28/15 sierpnia).
Tradycja świętowania kształtowała się przez wieki. Ostatecznie liczba i rodzaj wielkich świąt przyjął znaną nam dzisiaj formę dopiero w XVI–XVII wieku. Nie bez znaczenia jest przy tym liczba świąt. Ma ona wymiar symboliczny i odnosi się wprost do Dwunastu Apostołów, dwunastu bram prowadzących do Jeruzalem, dwunasto-krotnego plonu z drzewa życia oraz dwunastu pieczęci Ducha Świętego.
Każde z głównych świąt obchodzone jest w Cerkwi bardzo uroczyście, a wierni przychodzą na liturgię również w dzień poprzedzający święto (predprazdnstwo), jak i w dzień kolejny (poprazdnstwo). Wyjątek to Narodzenie Chrystusa i Chrzest Pański, poprzedzane odpowiednio pięcioma i czterema dniami przygotowawczymi oraz Wjazd Chrystusa do Jerozolimy, Pięćdziesiątnica i niekiedy Zwiastowanie Bogurodzicy, które nie mają dni przedświątecznych. Długość okresu poświątecznego zależy od święta i wynosi od 1 – 8 dni.