świtło (світло)

῾światło᾿: ja nygda ne zasuṷam, bo mi fse brak świtṷa, ja l´ubl´u świtṷo, znasz PM15

  • desiatka 1.῾związana wiązanka z 10 snopków (przykryta najczęściej plandeką)᾿:sia potim wjazaṷo snopkы ï sia skṷadaṷo do desiatkiṷ, abo do rakasziṷ. Desiatkы to totы kupoczkы takы po desiat snopiṷ, y to tak stojaṷo, ï potim sia braṷo PM15, por. rakasz; 2.῾karta do gry o 10 oczkach, dziesiątka (w kartach)᾿: desiatka dzṷincza i dewjatka bыṷa MP37; 3.῾wielkość lampy naftowej᾿:usemka i desiatka to naṷeksza lampa, na ṷeczirkach osemku łem śwityły PM15; 4.῾banknot dziesięciozłotowy᾿
  • kamfina ῾nafta᾿:tu peṷni jest tot otwir, szto sia l´aṷo kamfinu PM15
  • kapelusz 1.῾kapturek w lampie naftowej᾿: kapelusz bыṷ nato, żebы świtṷo byṷo doṷoṷ, ne do hory łem doṷoṷ. Win takij bыṷ bl´aszanыj, okruhṷыj y f seredyni maṷ dziuru, szto szkṷo fchodyṷo PM15; 2. kapelusz (nowsze), kapeluch (starsze)῾kapelusz᾿
  • lampa ῾lampa naftowa᾿: l´ampa to wysiṷa w kuchny abo w pokoju… pjatka najmencza bыṷa, a osmyj numer to już micnisz:a bыṷa l´ampa PM15
  • łampasz ῾kaganek, rodzaj lampy᾿: po wodu sia yszṷo po temry, czasom s ṷampaszom, to ṷ bыṷ  PM15
  • maszыnka 1.῾maszynka lampy᾿: maszыŋka bыṷa tak w l´ampi, szto gnot trymaṷa PM15; 2. (nowsze) ‘przyrząd do zbierania jagód᾿: tu h Bil´anci ne mały, ono to staszni tam łyścia psuṷo, bo to już harataṷo z łyściamy zo szыtkym totы maszыnky… tu rukamy [zberały jafыry], ja tыm ne lubyṷa SF36; 3.(nowsze)῾maszynka do strzyżenia owiec᾿: nożyciamy me strychły uci a potim jusz mały taku maszыnku do stryżynia ṷoṷny SF36  
  • piatka 1.῾żeleźce kosy, tylna jej część przymocowana do kosiska᾿:a piatka to jest tot kłyn, szto sia zabyvat, żebы kosa sia trymaṷa SF36; 2.῾wielkość lampy naftowej (ta najmniejsza)᾿:pjatka to najmencza l´ampa bыṷa, ałe ne tiahṷo tak bars kamfinu. To pry pjatkach kazały sia fczyty, a i prjały pry nij SF36; 3.(nowsze)῾piętka chleba᾿: piatku sy chkrojisz, posmarujesz masṷom i bude faj idṷo PM15
  • prond (nowsze)῾prąd, elektryczność᾿: hneskы szytko doroż jak cmok, a tu za pront trea zapṷatyty, za gas… ED24

Elektryfikację wsi w Beskidzie Niskim prowadzono od końca lat 50-tych do lat 70-tych XX w.

Jak podały „Nowiny Rzeszowskie nr 112 z 11 maja 1956 roku, w Małastowie, Krzywej, Gładyszowie, Smerekowcu, Stróżach i Jasionce zabłysło światło. Natomiast w 1972 prasa podkarpacka informowała, że „wyrazem dokonującego się postępu gospodarczego i kulturalnego regionu jest elektryfikacja wsi Wołowiec, Kamienne i Bartne”.

Oświetlenie elektryczne pojawiło się w Beskidzie Niskim w drugiej połowie XX w., a co było wcześniej? Oczywiście lampy naftowe, zwłaszcza, że gdzie jak gdzie ale w Beskidzie Niskim ropa czekała w każdej dziurze w ziemi. To oczywiście grube uproszczenie, bo od ropy do nafty to kawałek drogi, ale że wynalazł ją Polak Ignacy Łukasiewicz, to jakby nam nieco bliżej. Stąd też od połowy XIX w. również w Beskidzie Niskim świecono lampami naftowymi. Za oficjalną datę zapalenia pierwszej lampy naftowej uważa się 31 lipca 1853 r. W tym dniu lampy naftowe konstrukcji Łukasiewicza oświetliły szpital główny we Lwowie, zwany „u Pijarów”, na Łyczakowie. Nie wdając się w zawiłości konstrukcyjne, warto dodać, że lampy naftowe zaczęto z czasem układać w typoszereg, charakteryzujący się następującymi danymi: szerokością knota (w milimetrach lub liniach), grubością knota (w milimetrach); siłą światła (w świecach); zużyciem nafty w ciągu godziny (na 1 świecę, w gramach). Z biegiem lat szerokością knota zaczęto określać wielkość lampy; stąd powstały słabe „piątki” i mocne „dziesiątki” lub „jedenastki”.