῾woda᾿:treja bыṷo fse połyṷaty ṷodom MŁ39
- studenka (starsze), źrudło (nowsze)῾źródło, woda wypływająca ze źródła᾿: ta tu łem studeŋkы sut h lisi, s tыch studenok ṷoda yde ï taka ryczka sia zrobyṷa PM15; daṷno chodyły po studenkach, wodu śṷatyły MŁ39
- woda czerstwa ῾świeża, żywa woda᾿: jak sia piszṷo do proṷubы to bыṷa taka czerstwa ṷoda, jak me mały yty ṷełyjuṷaty, to zme ïszły szytkы na ryku sia mыty PM15
- woda zaprażana ῾kropik᾿: zasmażku robyt sia na patelny, a potim hływasz do kropyku y masz jusz ṷodu zaprażanu SF36; tït krip omastyły, zapraszku zrobyły, hl´ały do toho, tam czestku (!) dały kus takie o, no i już bыṷo do chliba, i s komperiamy iły i z chlibom iły tot kropyk, w Pol´akoch kropik radyły a h nas ṷoda zaprażana PM15
- Wodokszczy (starsze), Jordan (nowsze) ῾Jordan (święto Chrztu Pańskiego)᾿: na Wodokszczy fse me chodyły na ryku śṷatyty, a to teper Jordan radjat na toto PM15
- źrudło ῾źródło᾿(nowsze), studenka (starsze): kazały yty ṷodu braty tam, a to na hrokы, tam kazały ṷodu braty de sia try źrudṷa schodyły do kupы, de sia try poticzkы schodyły do kupы MŁ39
Zarówno ogień, jak i woda były przez Łemków szczególnie traktowane i miały swoje ważne miejsce w wielu łemkowskich uroczystościach oraz świętach. Te niezwykle silne żywioły, przynoszące życie lub śmierć, zasłużyły sobie na społeczny szacunek. Bardzo długo przetrwała przy tym wiara w uzdrawiającą moc wody, zwłaszcza tej, która wydobywa się ze źródeł uznanych za święte. Takim miejscem jest Góra Jawor, niedaleko Wysowej-Zdroju, na której bije źródełko z wodą leczniczą.
Jak ważna był woda w tradycji można się przekonać w wigilię Bożego Narodzenia – w Śwatyj Weczer, kiedy to przed wieczerzą, w niektórych łemkowskich wsiach, cała rodzina szła nad potok, a ojciec stawał na lodzie i przemywał wodą twarz trzy razy. W ślad za nim robili to też inni członkowie rodziny. W innych miejscowościach to młodzi szli nad rzekę, by się przemyć, a starsi przynosili wodę do domu we wiaderkach i tam się myli. Do wody wrzucano piasek, zboże, a gdzie indziej również monety. Wszystko to, aby być czerstwym jak woda i niezłomnym jak stal, a chorym przywrócić zdrowie. Na końcu wiaderko z resztką wody stawiano przy stole i wrzucano do niego po trzy łyżki każdej strawy wigilijnej dla zwierząt.
W wieczór noworoczny przyniesioną z potoku wodą kropiło się „na szcześcia” ludzi i mieszkanie. Podobnie postępowano w dzień oczepin.
W domu łemkowskim nie może zabraknąć wody jordańskiej czyli poświęconej w święto Objawienia Pańskiego na pamiątkę chrztu Chrystusa w rzece Jordan. Poświęconą wodę wierni przynoszą do domów i piją ją przez cały rok, jako lek na wszystkie choroby. Woda ta również służy do święcenia domów w czasie wizyty duszpasterskiej.