Woskresenyje (Воскресениє)

Wełykden, Pascha ῾Wielkanoc᾿: piszṷa-m na Woskresenyje do cerkwy i jem tak peremerzṷa, że-m sia pochṷoriṷa i ne bыṷa-m nygde na Wełygden PM15; Pascha, Wełygden to jen:o ï to same RF55

  • biłyty 1.῾bielić płótno lniane na słońcu᾿: pamjatam jak poṷotno robyły z łenu, jak biłyły to moczyły h ṷodi, y prïsterały tak po trawi i to tak sia, tak nazyṷały że to biłyły toto poṷotno, i to trea bыṷo duże raz toto poṷotno tak prysteraty, moczyty y ono sia ṷybiłyṷo, potim bыṷo tak´e biwe MŁ39, dk wыbiłyty; 2. zob. mastyty; 3.῾bielić wapnem, np. ściany lub drzewka᾿: fse na Wełykden sia biłyt chыżu, żeby bыṷo czыsto ED24; a muszu dereṷka biłyty, bo hṷonы jem ne biłyṷa SF36, dk pobiłyty
  • bubnuwaty 1.῾bębnić, ogłaszać coś publicznie᾿: chodyły ï bubnuwały, że zaran ne bude jarmaku, bo „ruskie świento je” JCz22; 2.῾wydawać głos uderzając specjalnymi młoteczkami᾿: tota kыjanka, szto bubnuṷały to ruczku maṷa ï tu takie o, jak moṷotok i tak bubnuṷały PM15; jak yszṷa procesja h nedil´u na Wełygden, to dity tak bubnuwały kыjanoczkamy, toṷkły tak po tim, tam dasi [cerkwi] cy po czïm MŁ39
  • jajce ῾jajko᾿; 2.῾jajko wielkanocne, pisanka᾿: na Wełygden me jajcia katul´ały na poły ED24
  • hrib ῾grób᾿: na Wełykden, ta toṷdy szto jak hrib zaṷożyły, no ta toṷdy dṷoch waruwaṷo bes ciṷu nicz; ta to ne taki cmyntir, żebы hrobы robyły PM15
  • pisnыj ῾postny᾿: daṷno sia postyṷo hidni, ne ta jak hneskы, kołysy to łem pisnыj chlib sia iṷo PM15
  • płaszczennycia ῾całun przedstawiający Chrystusa złożonego w grobie, stosowany w cerkwi w okresie Wielkiego Tygodnia, lub przedstawiający zaśnięcie Matki Bożej᾿: jak pryszły do cerkwi, to persze ïszły pṷaszczen:ycu ciṷuwaty na kolinach SF36; tamtoho roku jak prawosṷawny zakṷadały pwaszczen:ycu na Uspeń:a, a teper mame spilnu pṷaszczenycu ED24
  • rapczało ῾koładka, którą używa się w cerkwi przeważnie na Wielkanoc᾿: y takы rapczaṷa mały tisz, jak hrib sia mi zdaje zakṷadały, ta jusz tыma rapczaṷamy tak rapczały koṷo cerkwy PM15
  • rapczaty ῾wydawać dźwięk koładkami᾿, cyt. zob. rapczało
  • wartuwaty1.῾wartować, pilnować᾿: na Wełykden ta toṷdy szto jak hrib zaṷożyły, no ta toṷdy dṷoch ṷarueaṷo bes ciṷu nicz, bo daṷno ne zamykały cerkoṷ, łem bыṷa otṷorena, wartuwały żeby dade sia świtṷo ne zajaṷo abo szto; to chodyły wartuwaty każdыj ṷeczer każdu nicz, do cerkṷy ciṷym seṷom yszły PM15; 2. zob. wartaty

Święta Wielkiej nocy poprzedza Niedziela Palmowa zwana powszechnie na Łemkowszczyźnie Kwitną Nedilą. Przynosi się wówczas do cerkwi gałązki wierzbowe z baziami zwane bahnitkami przyozdobione różnego rodzaju kokardami, czasami wiosennymi kwiatami. Po uroczystym poświęceniu w niektórych miejscowościach do dzisiaj istnieje zwyczaj symbolicznego „bicia”, lub bardziej poklepywania wiązanką mówiąc: Ne ja bju, werba bje, za tyżden Wełykden. Obowiązkowo też trzeba zjeść chociaż jedną poświęconą bazię, aby być zdrowym przez cały najbliższy rok.

Święta Wielkanocne obchodzone przez wyznawców religii prawosławnej i greckokatolickiej wyznacza się podobnie jak i w kościele rzymskich katolików na pierwszą niedzielę po pełni wiosennej, jednak z zachowaniem jeszcze jednego znaczącego warunku: po święcie paschy żydowskiej. Stąd też biorą się niekiedy spore różnice czasowe w świętowaniu Paschy w Beskidzie Niskim.

W Wielki Czwartek odprawia się po cerkwiach nabożeństwo zwane Strasty, zaś w Wielki Piątek wystawiano płaszczennicę obrazującą leżącego w grobie Chrystusa. Od tego dnia też nie używano dzwonów a drewnianych kołatek, zazwyczaj ręcznie robionych. Tego wieczoru też przy cerkwiach mężczyźni palili ogień. W Bielance do dzisiaj kultywowana jest ta tradycja na pamiątkę, gdy św. Piotr przy ogniu wyrzekł się Chrystusa.