῾zagadka᾿: a jak zadaju zahatku to odhadnyj, szto to jest SF36
- malenkist῾dziecięce lata᾿: daṷno takы zahadkы bыły rużnы, ta toto trea pamjataty od małenkosty, de tam ne pamjatam PM15
Zagadki ludowe są jedną z najstarszych form literackich, a ich celem było i jest zaciekawienie, zabawa i nauka. Podobną role zagadki odgrywają w kulturze łemkowskiej. Poniżej kilka przykładów zagadek, które zapisał Seweryn Udziela w książce „Ziemia łemkowska przed półwieczem”:
- Syweńke, kruhłeńke, biłyj hnij z pid sebe mecze. (Żarna)
- Sered hiżi studnia, a w toj studni kołik. (Wyźnicia – otwór w powale do wypuszczania dymu)
- Szachtu, machtu popid zełenu płachtu, poza wodu litat, po turecki śpiwat. (Kosa, gdy się nią kosi trawę i gdy się ją ostrzy)
- Stoit chłop pri dorozi na odnoj nózi, można prisiaczy, czto w nim sto tysiaczy. (Mak)
- Dwa łeżat, dwa stojat, dwa trimajut, a semyj łetit. (Odrzwia, zawiasy i drzwi)
- Jest desiat chłopiw: piat stojat pid strichom, a piat biżat w dołinu; tii czto stojat mokri, a tii ozto biżat,
- suchi. (Palce u rąk prządki)
- Sidit pani w komori, wołosia jej na dwori. (Marchew)
- Odno każe: swytaj Boże! druhij każe: zmerkaj Boże! tretij każe: jak mi w deń, tak i w noczy, wse sia
- muszu po kaminiu towczy. (Okno, drzwi, woda)
- Stoit pani na łani w czerwenym kaftani, kto jii tolko pobaczyt, kożdy sia jej wkłonit. (Poziomka)
- Powna klitka biłych kur, a miż nimi czerwenyj kohut. (Usta, zęby, język)
- Meńsze wid kopyta, a dwihne korec żyta. (Kwasek do zakwaszania ciasta)
- Jest taki tchir, czto na nim sim skir. (Cebula)
- Jest takij baran, czto maje bolsze, jak sto ran. (Pniak, na którym rąbią drzewo)
- Czto weksze bez holowy? (Poduszka)