zahata (загата)

῾dodatkowa ściana z desek przy zewnętrznej stronie ściany chыży wypełniona przeważnie paprocią lub okołotami służąca do jej ocieplenia᾿: koṷo toj stajni to zahata bыṷa, takie prystaṷłene ED24; tyt do zahatы to sia dawaṷo, to sia nosyṷo paportynu, żebы tepṷo w chыży bыṷo, śmitia z lisa, a i okoṷotы potim dawały, no poza doszkы bыṷo sztonebud, abы tepwo w chыży bыṷo PM15

  • doszczeczka (zdr.)῾deseczka, deszczułka᾿: ałe doszczeczkы bыły zakṷadanы na litorkach, doszczeczkы bωły JCz22
  • doszka (doszczka) ῾deska᾿: takы łystoṷkы a persze ïszły na dereṷo, ïszły szыrokы yszły takы szыrszy z doszczok JCz22
  • hatyty ῾robić tamę᾿: to sobi dity a żebы sia ṷykupaty, to sobi hatyły, robyły sobi takы baniury, to zahatyły sy ṷodu tom derniom ED24, dk zahatyty
  • okołot ῾snop złożony z kilku pojedynczych wymłóconych snopków żyta lub pszenicy związanych razem᾿: na ṷeczirkach okruczały chṷopa do okoṷota. To bыṷa taka soṷoma szto sia ciṷu, moṷotyṷo sia daṷno tyma cipamy jak nazyṷały, y to bыły taky snopы wełykы, jakie żyto bыṷo ṷel´k´e taki snip bыṷ, ï toto wiazały poweresṷamy, tak sia krutyṷo h rukach takie poweresṷo MŁ39
  • otepłyty ῾ocieplić᾿: tu ne radyły ohatyty, tu radyły otepłyty, żeby bыṷo tepṷo, teplisze cy w chыży cy stajny SF36
  • paportyna 1.῾miejsce porośnięte paprocią᾿; 2.(zbior.)῾paproć᾿: paportynu zme z lisa nosyły SF36
  • pełewen ῾pomieszczenie na siano, słomę czy plewy᾿: hыn bыṷ zasiek a teper jest droṷutnia, pełeṷen a po pol´skы zasiek, a teper ne je nycz łem dыrwa PM15; po boci ïszczy bыṷo takie postaṷłene, szto sia nazywaṷo pełewen, to w tim pełeṷny sino bыṷo, soṷoma… ED24
  • sołoma ῾słoma᾿: jak jes ziaṷa soṷomu, to tak sia wыhynaṷo toto paciatko, bo ho śwaliṷo tiṷo SF36; to sia braṷo do miszka soṷomы abo szto ED24
  • śmitia1.(zbior.)῾opadłe liście lub szpilki drzew᾿: jak sia wozyṷo śmitia, sia dawaṷo drabynы JCz22; to sia zberaṷo łem toto śmitia ne szыszkы,łyścia z buka, zo sosnы SF36; 2.῾śmieci, np. w domu᾿: dopiro jem pozamitaṷa, a tu zas śmitia SF36
  • zahatyty ῾zatamować᾿: baniur sy zrobyły, ṷodu sy zahatyṷ ED24, ndk hatyty

Dzisiaj zapewne można powiedzieć, że zahata służyła jako wielofunkcyjne ocieplenie chyży łemkowskich. Uzyskiwano je przez dostawienie do tylnych i bocznych ścian budynku dodatkowych ścianek z desek i wypełnienie tak uzyskanej przestrzeni słomą lub sianem, co ocieplało budynek, a jednocześnie służyło jako wcale niemały magazyn. Zahaty pojawiają się również przy drewnianych cerkwiach.

Gładyszów